Ik was navigator op de Sterke Yerke I ( Terschelling), II (Londen), en III (Bonaire) in de jaren ’74 – ’80.
In 1980 studeerde ik af als eerste stuurman Grote Handelsvaart en ben ik weer gaan varen op de koopvaardij. Totdat ik van mijn Bonairiaanse vrienden te horen kreeg dat ze op Bonaire een loods vroegen. Liefst een zeer ervaren loods. Dat was ik dus helemaal nog niet, maar ik wilde dat wel heel graag worden. Zeker in de tropen. Daarom schreef ik brutaalweg een briefje en kreeg als enige sollicitant in 1981 die baan als loods op Bonaire. Daarvoor moest ik nog wel even trouwen (dat werd natuurlijk een echte Yerke-bruiloft: op het water), want destijds mocht je vriendin niet langer dan drie maanden op een toeristenvisum op Bonaire verblijven.
Op Bonaire hebben we gouden tijden beleefd, zowel privé – zoon Jort en dochter Nienke groeiden het eerste jaar op met alleen een pamper aan -, als beroepstechnisch (gewoon in de praktijk meelopen en overnemen van het loodsen van coasters en cruiseschepen tot mammoettankers).
Tijdens een van de vele hobbyduiken op Bonaire met Hans Duizendstra vonden we tijdens kerst 1985 ook de Sterke Yerke III op bergzame diepte terug. Op één buis en het houten dek na, nagenoeg ongeschonden! En dat twee weken voordat het bergingsvaartuig ‘De Nevanco’ met mijn broer en oud-bemanningslid Chris aankwam op Bonaire. Zo slaagden Stichting Sterke Yerke, enkele Bonairiaanse duikers en bergingsbedrijf Smit Tak er samen in het vlot na zes jaar alsnog boven water te krijgen.
Terug naar Nederland
In 1987 kwam een einde aan de Caribische droom, doordat de raffinaderijen Shell op Curacao en Exxon op Aruba sloten en er de nodige Antilliaanse loodsen beschikbaar kwamen. Terug in Nederland ben ik begonnen met een schaatsimportbedrijfje (Almgrens Import), het verkopen van faxapparaten en heb ik drie maanden gevaren op vrachtschip Maashaven Rederij van Uden naar Midden-Afrika en terug. Hiermee deed ik net voldoende vaartijd op om registerloods te worden in de haven van Rotterdam. Dit heb ik achttien jaar met heel veel plezier gedaan (als onder andere Eurogeul- en Callandbrugspecialist). We woonden in die tijd elf jaar in Hoogvliet en acht jaar in Spijkenisse.
In 2007 moest ik als loods op 55-jarige leeftijd met pensioen. Geen straf, maar wel een stevige financiële aderlating, mede door mijn tropenjaren buiten Nederland. Gelukkig wist ik dit deels te compenseren met inkomen uit nevenactiviteiten voor schaatsimportbedrijfje (Almgrens Import), online reisbureautje ( Almgrens Travel) en maritiem uitzendbureau voor gepensioneerde loodsen (Mooring Masters Rotterdam).
Wegens gezondheidsredenen van echtgenote Annemarie verhuisden we in 2008 van het industriële Botlekgebied naar het ‘fijnstofvrije’ Terschelling. Ik vreesde dat ik hier al snel achter de geraniums zou komen te zitten, maar als ex-zeevaartschoolleerling (1969-1979) werd ik met open armen ontvangen. Ik kreeg voor het eerst het gevoel ergens thuis te komen. Minstens zo dynamisch als Rotterdam, maar wel in een rustiger tempo.
Voordat ik het wist zat ik als gepensioneerde, en dus zogenaamd met veel tijd, in de lokale politiek en in de gemeenteraad. Dat beschouwde ik destijds als een soort inburgeringscursus, maar dat werd bijna een fulltime baan. Als nieuwbakken raadslid zonder enige politieke of bestuurlijke ervaring zaten we direct in een coalitie. Nou, dan verveel je je niet meer.
Plannen voor Sterke Yerke IV
In 2011 kwam de bemanning van de Sterke Yerke-schepen bij elkaar voor het tv-programma ‘Andere Tijden’. Tijdens deze terugblik werd de bemanning van destijds, inmiddels op leeftijd, enthousiast voor Sterke Yerke IV.
Ik was al actief op Terschelling als milieujutter om plastic van het strand te rapen, toen ik aanwezig was bij een lezing van de Amerikaanse Anna Cummins op het Van Laren Instituut. Haar man had in 2008 een zeiltocht gemaakt op een vlot van plastic van Californië naar Hawaï en onderzoek naar plastic in zee gedaan. Het leek wel een kopie van onze reis met de Sterke Yerke III.
En zo werd de hele voormalige bemanning enthousiast voor een Sterke Yerke IV mét onderzoek naar plastic in de Atlantische oceaan. Niet om zelf nog eens de oceaan over te steken, maar om het stokje door te geven aan de jeugd.
Als ervaringsspecialisten willen wij de jeugd helpen dit te realiseren; door de aantrekkingskracht van een vlot op publiek en pers te gebruiken voor aandacht voor plastic in zee en daar ook zelf wat aan te doen. We hebben meteen contacten met RTL en Hilversum gelegd voor een tv-format over de selectie van de bemanning via een ‘battle’ en de monitoring van de zeiloversteek via webcams voor een kinderprogramma op NPO of schooltelevisie. Met behulp van de Stichting Noordzee en de Plastic Soup Foundation werd in 2012 via de Waddenvereniging een aanvraag ingediend bij de Postcodeloterij. Helaas werd deze afgewezen omdat een ander project van de Waddenvereniging (het vismigratieproject in de Afsluitdijk) de voorkeur kreeg. Jammer, want daarmee ebde de energie weg bij iedereen.
Rond de zomer van 2018 gingen meerdere leden van Stichting Sterke Yerke met pensioen, waarbij onder het genot van een biertje met iedereen, de sterke verhalen over de Yerkes weer bovenkwamen. Gaan we er nog een keer voor of niet? Als we wat willen moeten we het nu doen!
Als ervaringsdeskundigen, nu nog zonder rollator, moest het nu gebeuren. Te beginnen met het opknappen van ‘ons’ monument op Bonaire, dat door enkele stevige orkanen grotendeels verloren was gegaan. En dus boekten we met 16 man een soort werkvakantie naar Bonaire en na tien dagen stond er een fonkelnieuw monument met goede oranje bewegwijzering erheen, zodat elke Nederlander die plek aan de onherbergzame oostkust (Whashikemba) nu ook eigenhandig kan vinden.
In de zomer van 2019 kwamen we op initiatief van mijn broertje Chris en neef Lex Vergnes bijeen in café Wouters, om nu daadwerkelijk spijkers met koppen te slaan en het zeilvlot Sterke Yerke IV te realiseren. En dat ging echt op zijn Yerke’s: onder het genot van een biertje creatief brainstormen, notuleren, actielijsten maken en knallen. Ieder sterk op zijn eigen gebied en in zijn netwerk. Daar word ik pas echt vrolijk van. Want wat is er nu mooier dan als oude bokken die plannen te maken en dit realiseren met de jeugd? En nog voor een goed doel ook: onderzoek naar – en bewustzijn creëren voor – plastic in zee.
Niet alleen een bedreiging voor het marine life maar juist ook voor onze eigen gezondheid.
Want wist je dat we gemiddeld per week een creditcard aan plastic eten?
Guus Schweigmann
Bestuurslid Stichting Behoud Erfgoed Sterke Yerke,
onder andere verantwoordelijk voor de bouw van Sterke Yerke IV
